Platonische liefde, een relatie zonder seks

Platonische liefde is een relatie die op pure liefde voor de ander is gebaseerd. Het is een relatie zonder lusten, ofwel een samenzijn zonder lichamelijke verlangens. In tegenstelling tot een gewone relatie bouwt men een liefdevolle vriendschap op, zonder dat begeerte een rol speelt. Zeker voor jongere koppels is een platonische relatie moeilijk, omdat hun hormoonhuishouding op volle toeren draait. Toch is het zeker niet onmogelijk en beweren de beoefenaars ervan dat platonische liefde hun leven heeft vervuld.

Wat is een platonische relatie?

Platonische liefde heeft zijn naam aan de Griekse filosoof Plato te danken. Plato was één van de meest invloedrijke denkers uit de Westerse filosofie, niet zomaar iemand dus. Deze filosoof geloofde dat echte liefde tussen man en vrouw niet mogelijk was. De “echte liefde”, waar hij over sprak zou alleen tussen gelijken kunnen plaatsvinden.

Liefde hoeft namelijk niet alleen in een relatie plaats te vinden. Sterker nog, Plato geloofde niet in een gewone relatie tussen man en vrouw. Wie de hoogste trap van de liefde wou bereiken, moest zich van de lust kunnen distantiëren. De voortplanting was volgens Plato een noodzakelijke voorwaarde voor het voortbestaan van de mens, maar dat had niks met liefde te maken. Ook dieren planten zich voort. Volgens de platonische leer zouden vrouwen geen ziel hebben, wat met de kerkelijke leer niet te rijmen viel.

Laten we zijn bevindingen dus met een korrel zout nemen en dit op de moderne maatschappij weerspiegelen.

De moderne platonische relatie

Tegenwoordig heeft een platonische relatie een heel andere betekenis gekregen. We spreken niet langer over een relatie tussen gelijken (van hetzelfde geslacht) zoals Plato het zag, maar weldegelijk van een relatie tussen man en vrouw. Laat duidelijk zijn dat in elke vorm van relatie of vriendschap vrouw en man gelijk zijn.

Alleen heeft de moderne mens zijn eigen vorm van platonische liefde ontwikkeld, een liefde tussen man en vrouw, waarbij seksuele driften worden gemeden. In een maatschappij waar het taboe seks volledig verdwenen lijkt, kunnen we platonische liefde op zijn minst gedurfd noemen.

Is de intimiteit dan volledig weg?

Nee, het verschil tussen vriendschap en een platonische liefdesrelatie heeft net dat deel intimiteit nodig. Een platonische relatie is geen broer zus relatie. Het doel van deze liefdesvorm is net om de liefde in zijn hoogste vorm te laten bloeien. Knuffelen, kussen, strelen en lief zijn voor elkaar zijn daarom fundamenten.

Wat is het verschil met gewone vriendschap?

Er zijn grote verschillen tussen platonische liefde en een normale vriendschap.

• Loyauteit: partners zijn loyaal aan elkaar en aan niemand anders. Men beschermt elkaar waar nodig en men ziet de relatie als een verbond.
• Vertrouwen: net als bij een gewone liefdesrelatie stelt men vertrouwen in de ander.
• Samenlevingsvorm: Hoewel men ook zonder samenlevingsvorm liefde kan kennen, kiezen de meeste platonische koppels voor samenwonen of een huwelijk.
• Dankbaarheid: men is verheugd om samen te zijn en is daar dankbaar voor.
• Erkenning: men aanvaardt de ander hoe die is.
• Geluk: men is intens gelukkig om als koppel samen te zijn.
• Intimiteit: er is een bepaalde vorm van intimiteit die men niet met andere vrienden exploreert. We denken bv. aan kussen, tegen elkaar aanliggen op de sofa, knuffelen, samen slapen en naast elkaar in de badkamer tanden poetsen.
• Familie: men behoort net zoals bij een gewone relatie of huwelijk tot hetzelfde gezin.

Er zijn dus verschillende zaken die je niet met je vrienden doet, maar die wel in een platonische relatie naar boven komen.

Waarom kiezen voor een platonische relatie?

Tja, daar kunnen we wel enkele redenen voor bedenken. Er zijn mensen die seks niet zo leuk vinden, ondanks de maatschappij hen dit opdringt. Je kan toch niet met iemand samenzijn en geen seks hebben. Eigenlijk kan dat wel en duizenden koppels zijn daarvan het bewijs.

Ook kan leeftijd, religieuze voorkeur of een trauma uit het verleden ervoor zorgen dat men liever geen lusten met elkaar wil delen. De redenen om voor platonische liefde te kiezen kunnen trouwens bij beide partners verschillend zijn. Het is natuurlijk wel belangrijk dat het koppel hierover in overeenstemming is. Neem nooit zomaar iets aan omdat de ander het vraagt. Je moet er zelf van overtuigd zijn, want anders zal het niet lukken.

Soms is er zelfs geen keuze gemaakt, maar is het koppel gaandeweg in een platonische liefde beland. Indien daar ergernissen over bestaan worden die best uitgesproken. De keuze van de één hoeft niet altijd de keuze van de ander te zijn.

Wat zijn de voordelen van een platonische relatie?

Hoewel sommige mensen uit traditionele relaties het gebrek aan seks als een domper op de feestvreugde zien, zijn er heel wat voordelen die aan een platonische relatie kunnen worden toegewezen.

Betere gezondheid

Uit onderzoek blijkt dat mensen die liefde en steun bij elkaar vinden gezondheidsvoordelen ervaren. Een gevoel van samenzijn vermindert stressniveaus, vooral omdat seks niet langer een taak is. Alleenstaanden hebben niet het voordeel van een partner aan hun zijde, met wie ze alles kunnen bespreken. Eenzaamheid zou zelfs een reeks van gedrags- en biologische processen¹ in gang zetten, waardoor we een verband tussen eenzaamheid en een vroege dood kunnen verklaren.

Emotionele ondersteuning

Als je alleen bent mag je zelf je boontjes doppen. We kunnen hoogstens bij vrienden of familie terecht en het liefst van al duurt onze neerslachtigheid niet te lang. Emotionele ondersteuning tussen twee mensen is van cruciaal belang. Niemand is een eiland op zichzelf.

In een relatie mag je jezelf zijn, zonder dat daar oordelen tegenover hoeven te staan. We vinden ruimte om onze gevoelens en onze gedachten tegen de ander te uiten, m.a.w. we mogen ons kwetsbaar opstellen. Omdat de relatie niet van seks afhankelijk is, ontstaat er een innigere verbinding tussen de twee. Men accepteert elkaar zoals men is.

Samen ervaringen delen

Sharing is caring, zegt men weleens. We delen in een platonische relatie niet alleen onze emoties, maar vooral onze ervaringen. Als je thuis komt is er iemand tegen wie je iets kan zeggen. Tijdens het weekend kunnen jullie samen leuke dingen ervaren en vakanties met twee zijn beter dan alleen. Je bouwt als het ware samen een leven op, al dan niet met kinderen. Het is niet omdat je geen seks hebt dat je geen gezin vormt.

Meer creativiteit

Mensen die weinig tot geen seks hebben zijn creatiever, omdat men energie op een andere manier kwijt kan. Seks kan aangenaam zijn, maar het heeft vat op ons vermogen. Misschien denk je na het klaarkomen dat de wereld van jou is, maar dat is slechts een tijdelijke assumptie. Seks slorpt de creativiteit en innovatie van een mens op. Probeer maar eens 30 dagen geen seks te hebben om te zien wat dit met je creatieve vermogens doet.

Groeien als mens

In een gezonde relatie ben je er niet alleen voor elkaar, maar bied je ruimte zodat de ander kan groeien. Om een ander te laten groeien moeten we onzelfzuchtig kunnen zijn. Er mag op geen enkel vlak een concurrentiestrijd ontstaan. Omdat seks niet langer als ruilmiddel in de weegschaal wordt gelegd, zijn platonische koppels meer geneigd om die groei niet in de weg te staan. Jullie kunnen elkaars mentor zijn.

Echtheid

Wie voor platonische liefde kiest, is van één ding zeker. Mijn partner is niet enkel bij mij voor mijn uiterlijk of voor seks. Hij of zij kiest echt voor mij, met al mijn competenties, maar ook met al mijn gebreken. Sommige koppels noemen hun relatie dan ook de hoogste vorm van liefde, omdat er minder verwachtingen worden gekoesterd.

Geen prestatievrees

Wie seks heeft moet op één of andere manier presteren. Dat kan de nodige stress teweegbrengen, zo erg zelfs dat men van vrijen niet langer geniet. Als een koppel niet langer moet vrijen is er ook geen prestatievrees meer. Men maakt zich minder zorgen over het eigen kunnen en de seksuele aantrekkingskracht voor de ander hoeft niet meer beoordeeld te worden. Bepaalde mensen krijgen al stress als ze zich voor een ander moeten uitkleden. In een platonische relatie is dat niet meer van belang.

Nadelen van een platonische relatie

Natuurlijk kan een platonische relatie ook nadelen vertonen. Laten we niet vergeten dat niet iedereen zijn natuurlijke gevoelens kan verdringen.

Geen seks

Wat sommigen als een voordeel zien, zien anderen als een nadeel. Niet langer vrijen binnen een relatie kan heel wat onaangename gevoelens opwekken. Vooral mannen kunnen hier grote problemen van ondervinden. Toch kunnen ook zij na verloop van tijd aan de situatie gewoon raken. Geen seks betekent ook geen ontlading, waardoor men zijn energie op een andere manier moet verbruiken.

Familie en vrienden begrijpen het niet

We willen een open maatschappij zijn, waarin iedereen zichzelf moet kunnen zijn. De werkelijkheid is dikwijls anders. Familie en vrienden begrijpen de keuze van een koppel niet wanneer ze besluiten om niet langer seks te hebben. Ze vinden het vreemd en denken dat er niets goed van kan komen. Daarom zullen ze platonische geliefden aansporen om hun keuze te heroverwegen, waardoor de relatie in een woelige strijd kan terechtkomen.

Jaloezie tussen het koppel

Niet vrijen betekent ook dat er een bepaald aspect is dat jullie niet delen. Er is een grens gesteld, maar dat wil niet zeggen dat de gedachten van personen daarmee automatisch veranderen. Nog steeds zullen seksuele gevoelens de kop opsteken, waardoor bepaalde uitspraken over andere personen kwetsend kunnen overkomen. Wanneer bijvoorbeeld een vrouw een andere man ophemelt, kan haar platonische geliefde jaloers worden, want hij denkt dat ze met die man misschien wel seks zou willen hebben. Gewoon al kijken naar het andere geslacht kan lustgevoelens opwekken, die versterkt worden, omdat jullie zelf geen seks hebben.

Je mist iets

Seks is niet zomaar op elkaar kruipen en zichzelf ontladen. Vrijen is een bepaalde vorm van erotisch samenzijn dat je met weinig anders kan vergelijken. Er is seksuele en emotionele verbinding tussen twee personen en het zorgt voor een gevoel van eenheid. Natuurlijk weten koppels die platonische liefde beoefenen dat seks het grote verschil met een normale relatie vormt, alleen kunnen ze niet altijd de vinger op de wonde leggen.

Er ontbreekt iets, maar wat weten ze eigenlijk niet. Dit kan ervoor zorgen dat het koppel uit elkaar groeit, zonder dat daarvoor een aantoonbare reden aanwijsbaar is.

Onduidelijkheid over de relatie

Wat houdt geen seks hebben eigenlijk in? Voor sommige mensen betekent dit mijden van elke seksuele activiteit, terwijl anderen daarin toegankelijker zijn. Het spreekt voor zich dat er over intimiteit, in welke vorm dan ook, moet gepraat worden indien men deze onduidelijkheid wil opheffen. Geen seks wil niet zeggen dat jullie niet verbonden kunnen zijn. Maak een duidelijk beeld van hoe een platonische relatie voor jullie eruit moet zien. Dat beeld mag dynamisch met de tijd veranderen, zolang die veranderingen voor allebei duidelijk zijn.

Zin in seks met anderen

Wat men thuis niet krijgt, zoekt men soms op een ander. Seksuele gevoelens zijn niet makkelijk te onderdrukken. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een seksloze relatie jullie als koppel perfect gelukkig maakt.

Toch kan de seksuele klik die jullie als koppel niet bezitten met een ander wel ontstaan, waardoor bedrog niet ondenkbaar is. Ook kan één van de partners een verhoogde drang naar porno ontwikkelen, waardoor de ander zich minderwaardig kan voelen.

Wanneer hebben platonische relaties het meeste kans tot slagen?

Net zoals bij elke andere relatie hebben we gezien dat ook platonische liefde voordelen en nadelen kent. Nu we deze terdege hebben onderzocht kunnen we pogen een platonische relatie voor te stellen die de meeste kans van slagen heeft. Deze relatie moet minimaal aan onderstaande voorwaarden voldoen.

Respect voor ieders keuze

Respect is een fundament van elke gezonde relatie. Het kan niet zijn dat de ene partner zijn keuze over de andere uitstort. Jullie moeten gezamenlijk geloven dat platonische liefde voor jullie de beste uitkomst biedt. Zolang er twijfels zijn, moeten jullie daarover praten, want het kan weleens zijn dat deze relatievorm helemaal niks voor jullie is.

Je moet de ander liefhebben

De liefde tussen jullie beiden moet die van een vriendschap overstijgen. Je moet de ander zonder oordeel kunnen liefhebben. Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. De mens is van nature uit een wezen dat op oordelen berust. Vraag jezelf af of je dit kan of op zijn minst in de buurt komt? Liefde is niet alleen samenzijn, omdat eenzaamheid verschrikkelijk lijkt. Onvoorwaardelijke liefde voor elkaar is een doel waarnaar men zou moeten streven.

Laat intimiteit niet varen

Geen seks betekent niet dat je geen intimiteit met de ander mag hebben. Het is belangrijk dat je intimiteit binnen de relatie niet uit het oog verliest. Verbondenheid en verbinding zijn nodig voor een gelukkig samenzijn. Koppels die zich op het vlak van intimiteit volledig van elkaar distantiëren blijven meestal niet samen. Zonder intimiteit hebben jullie hoogstens een vriendschap en dat kan niet de bedoeling zijn. Blijf knuffelen, kussen en wees niet droevig wanneer dat innig samenzijn toch soms in seks uitmondt.

Gevoelens, ai nee, wat nu?

Gevoelens heb je niet in de hand. Zij duiken dikwijls op zonder dat je erom vraagt. Het kan zijn dat je na verloop van tijd toch sterkere gevoelens voor elkaar krijgt. Durf daarover te praten. De beslissing om een platonische relatie te vormen hoeft niet voor altijd te zijn. De gedachten van een mens evolueren met de tijd. Misschien heb jij ineens sterkere gevoelens dan je partner. Ook dat is ok. Zolang jullie een open communicatie voeren, kunnen die gevoelens worden besproken. Er is maar één constante in het leven en dat is verandering.

Zoek niet zelf naar alle antwoorden

Ik geloof stellig dat we in dit leven van iets groter afhankelijk zijn. Sommige mensen noemen het God, anderen het universum, nog anderen wetenschap. Probeer niet zelf naar alle antwoorden in het leven te zoeken, want sommige zaken kunnen we zelf niet veranderen. Wij kunnen iedere dag enkel het beste van onszelf geven. Doe voor een ander zoals je wilt dat voor jou wordt gedaan en je leven zal exponentieel veranderen.

Boeken over platonische relaties

Conclusie

Om het eenvoudig te stellen is een platonische relatie een relatie zonder seks. Sommige mensen kiezen voor deze relatievorm, anderen komen er na een aantal jaren van samenzijn in terecht.

Hoewel het lijkt dat je vooral moet inkrimpen, kan het tegenovergestelde waar zijn. Er zijn namelijk heel wat voordelen die we aan een platonische relatie kunnen toeschrijven. Een betere gezondheid, emotionele ondersteuning, samen ervaringen delen, meer creativiteit, persoonlijke groei, echtheid en niet langer aan prestatievrees lijden geven weer hoe vervullend platonische liefde kan zijn.

Natuurlijk is het niet allemaal pijs en vree. Het gebrek aan seks kan serieus doorwegen, familie en vrienden zullen jullie keuze moeilijk kunnen begrijpen, jaloezie kan de kop opsteken en je kan het gevoel hebben dat je iets mist. Onduidelijkheid over de relatie kan ervoor zorgen dat je je heil op een ander zoekt.

Toch kunnen platonische relaties zeker werken. Het koppel dat respect, liefde en een open communicatie voor elkaar aan de dag kan leggen is al een heel eind op weg. Als jullie bovendien over je gevoelens durven praten en weten dat je niet voor elk probleem een oplossing moet zoeken, is succes in een platonische relatie niet langer van geluk afhankelijk.

Geef om elkaar en weet dat jullie pad uniek is.

Hoofdfoto door Duri from Mocup op Unsplash

Bronnen:

1. John T. Cacioppo , Stephanie Cacioppo, (2018) Hoofdstuk 3 – Loneliness in the Modern Age: An Evolutionary Theory of Loneliness (ETL), Advances in Experimental Social Psychology, Elsevier, geraadpleegd op 13/11/2023