Toen ik enkele dagen terug de film Titanic van James Cameron zag, moest ik toch even bekomen van de ramp, die meer dan 100 jaar geleden heeft plaatsgevonden. Als meest luxueuze schip van zijn tijd had de Titanic een mooie toekomst voor de boeg. Toch heeft ze slechts eenmaal mogen uitvaren en zal die uitvaart ons voor altijd bijblijven. In de nacht van 14 op 15 april 1912 voer deze mastodont tegen een ijsberg aan en nam 1523 zielen met zich mee. Het was niet de grootste scheepsramp die ooit heeft plaatsgevonden, maar het was alleszins degene die ons het meest is bijgebleven. Het als “onzinkbaar voorgesteld schip” zonk naar de zeebodem, waar het naar alle waarschijnlijkheid zal vergaan.
Tijdens een diner in Downshire House op Chesham Place besloten de algemeen directeur van de White Star Line, Bruce Ismay en William James Pirrie – directeur van scheepswerf Harland and Wolff – drie luxueuze schepen te bouwen. Deze ongezien grote schepen zouden de concurrentie met andere rederijen moeten aangaan. Alexander Carlisle, Thomas Andrews en Edward Wilding zorgden voor het definitieve ontwerp. Naast de Titanic waren er nog twee vergelijkbare zusterschepen, die de namen Olympic en Britannic kregen toebedeeld.
Dat luxe bij deze schepen voorop stond zagen we aan de inrichting van de eerste klasse, met ruime suites en een gereserveerd promenadedek. De tweede klasse was vergelijkbaar met de eerste klasse van andere schepen uit deze tijd. In tegenstelling tot de luxueuze eerste en tweede klasse stond een derde klasse, waar passagiers in stapelbedden moesten slapen. Met een maximale snelheid van 23-24 knopen wou de Titanic haar passagiers zo snel mogelijk naar de Verenigde Staten brengen.
Een ramp die kon worden voorkomen
Hoewel men rampen over het algemeen niet kan voorspellen, kunnen we vraagtekens zetten bij enkele beslissingen die toen zijn genomen. Zo waren er onvoldoende reddingssloepen aanwezig en is het merkwaardig dat kapitein Edward John Smith de waarnemingen van mogelijke ijsbergen niet echt serieus nam.
Te weinig reddingssloepen
Om het zicht op het promenadedek niet teveel te belemmeren koos Bruce Ismay – de algemeen directeur van de rederij – om slechts 20 sloepen te installeren. Het oorspronkelijke plan voorzag echter om 64 sloepen te plaatsen. Door het gering aantal sloepen was er slechts plaats voor 1178 personen. Ondanks er in deze reddingsboten 65 inzittenden konden plaatsnemen, werden de eerste sloepen slechts voor de helft gevuld. Wel waren er 3560 reddingsvesten aanwezig, wat ruim voldoende was. Later onderzoek wees echter uit dat zelfs meer reddingssloepen het aantal doden niet had kunnen laten dalen. Er was namelijk niet genoeg tijd om meer sloepen te water te laten.
Titanic ontving ijsbergwaarschuwingen
Zowel het schip De Mesaba als het Nederlandse stoomschip Noordam stuurden berichten naar de Titanic over het gevaar van ijsbergen in de buurt. Waarom deze cruciale berichten werden genegeerd blijft onduidelijk. Was het omdat men zo snel mogelijk in New York wou aankomen? Een andere theorie vermoedt dat senior radio operator Jack Phillips de berichten niet aan de kapitein zou hebben doorgegeven, omdat de prefix “MSG” ontbrak. Wat er ook van aan moge zijn, de Titanic voer, ondanks het uitwijkingsmanoeuvre van William MacMaster Murdoch, tegen een ijsberg aan.
Een kapitein die een massa mensen had kunnen redden
Hoewel het nabijgelegen schip SS Californian op amper 20 kilometer van de Titanic verwijderd was, besloot kapitein Stanley Lord om niet te reageren. Moest hij dat wel hebben gedaan, zouden er honderden levens zijn gered. Een bemanningslid zou de bewuste kapitein hebben ingelicht dat Titanic vuurpijlen aan het afschieten was. Achteraf verklaarde de kapitein dat hij niet besefte dat het om noodsignalen ging.
Kapitein Arthur Rostron die 100 kilometer verder was schoot wel in actie. Hij voer met volle snelheid richting Titanic en liet onmiddellijk alles in gereedheid brengen om 2000 extra zielen te kunnen opvangen. Anderhalf uur nadat Titanic gezonken was kwam de Carpathia aan. De enige overlevenden vond men in de reddingsloepen weer. Toch konden er 705 overlevenden terug naar Engeland worden gebracht.
Hoe lang duurde het voor de Titanic zonk?
Tussen de botsing met de ijsberg en het zinken van het schip zat ongeveer twee uur en veertig minuten. Het zeewater was met twee graden onder 0 ontzettend koud. Na enkele minuten verloren de meeste drenkelingen reeds het bewustzijn. Uit het Oosten van Canada kwam een hogedruk koudefront, wat de extreem lage temperatuur verklaarde. Dit was voor de tijd van het jaar niet ongebruikelijk voor de Noord-Atlantische Oceaan in de regio waar de Titanic zonk.
Hoe diep is de Titanic gezonken?
Het wrak van de Titanic bevindt zich op 3810 meter diepte. Door een sterke stroming, ijzer-etende bacteriën en het zoute zeewater is een groot deel van het wrak reeds vergaan. Moest iemand erin slagen om het wrak naar boven te tillen, zou het ongetwijfeld in stukken breken.
Waar zijn de lichamen van de Titanic?
Van de 1523 zielen werden slechts 340 lichamen geborgen. Volgens James Cameron – die de ramp met de Titanic verfilmde en wel 33 keer het wrak uitvoerig bezocht – heeft hij nooit één lichaam teruggevonden. Alleen kleding en schoenen waar ooit lichamen inzaten, was het enige wat was overgebleven. Toch zijn er de eerste dagen na de ramp een enorm aantal lichamen teruggevonden. Soms in de meest schrijnende omstandigheden. Vaak waren deze lichamen afkomstig van mensen die voor het zinken van de Titanic waren gesprongen. Het overgrote deel van de lichamen die met het schip ten onder gingen, werden op zulke diepte redelijk snel opgelost.
Wie is de laatste overlevende van de Titanic?
Op 31 mei 2009 stierf Elizabeth Gladys Millvina Dean, de laatste overlevende van de Titanic. Ze was slechts twee maanden oud toen het schip zonk, waardoor ze geen herinneringen aan de ramp heeft overgehouden. Haar familie wou destijds naar Wichita in Kansas emigreren. Daarvoor boekten ze een derde klas reis naar de Verenigde Staten. Milvina, haar broer Bertram en haar moeder zaten in reddingsboot 10. Haar vader Bertram Frank Dean overleefde de ramp niet.
Weetjes over de Titanic
Hieronder enkele weetjes die je misschien nog niet wist over de RMS Titanic:
Een oefening met reddingsboten
Op de dag dat de Titanic een aanvaring met een ijsberg had, was er een oefening met reddingsboten gepland. Velen geloven dat deze oefening wellicht mensenlevens had kunnen redden.
Niet alleen mensen overleefden de ramp
Van de 12 honden op het schip overleefden 3 honden. Een pekinees en twee dwergkeeshonden.
Wat was het duurste ticket op de Titanic?
Het duurste ticket op de Titanic was 4350 dollar, hoewel niemand het had aangeschaft. Omgerekend naar vandaag zou dat ongeveer op een kleine 100.000 dollar komen. De meest courante tickets waren voor derde klas: 36,25$, tweede klas 66$ en eerste klasse begon vanaf 125 dollar. Als je bekijkt dat je toentertijd een huis voor minder dan 1000 dollar kon kopen, mogen we gerust stellen dat deze tickets niet goedkoop waren.
De muzikanten
Zoals we in de film van James Cameron zagen, speelden de befaamde muzikanten op het eerste klas dek gedurende 2 uur en 5 minuten. Geen van de muzikanten overleefde de ramp.
Hoe groot was de ijsberg van de Titanic?
Uit rapporten van overlevenden kunnen we stellen dat de ijsberg waar de Titanic tegenaan voer, 15-31 meter breed was en maar liefst een lengte van 122 meter bezat.
Een grote opkomst voor de tewaterlating van de Titanic
Ongeveer 100.000 mensen kwamen kijken hoe de Titanic in het water werd gelaten. Dat kwam overeen met een derde van de bevolking van Belfast.
Een opmerkelijke overlevende
Chef bakker Charles Joughin zou vermoedelijk twee uur in het water hebben gezwommen, alvorens hij werd gevonden. Volgens eigen zeggen zou een enorme inname van whisky, vooraleer het schip zonk, aan zijn overleving hebben bijgedragen.
Eerste reddingssloep
De eerste reddingssloep van de RMS Titanic werd pas na een uur in het water gelaten. Waarom het precies zolang duurde, vooraleer de sloepen in het water gingen, blijft een mysterie.
Hoelang duurde het bouwen van de Titanic?
Zowel de bouw van de Titanic als de bouw van de Olympic duurden ongeveer 3 jaar. Het schip was zowel een luxueus als technologisch hoogstandje. Meer dan 15.000 werknemers van Harland & Wolff werkten aan de bouw van deze mastodont. Het schip had een lengte van 269 meter en een breedte van 28 meter. Het hoogste punt van het schip bevond zich op 53 meter.
20 paarden om het anker te vervoeren
16 tot 20 paarden werden ingezet om het hoofdanker van Netherton naar het treinstation in Dudley te vervoeren. Het anker woog 16 ton.
Weinig vrouwelijke bemanningsleden
23 van de 908 bemanningsleden waren van het vrouwelijke geslacht. Slechts 3 van de 23 vrouwelijke bemanningsleden hebben de scheepsramp niet overleefd. Van de 885 mannelijke bemanningsleden, zonken 693 personen met het schip.
Eten en drinken op het schip
Het schip vervoerde 40.000 verse eieren, waarvan het grootste deel met het schip zijn vergaan. Iedere dag werd er 52.995 liter water geconsumeerd. Er was 34.019 kg vlees aan boord, 40 ton aardappelen, 7000 kroppen sla, 4535 kg suiker, 250 vaten meel, 36.000 appels, 1500 liter melk en 15.000 flessen bier. Hoewel er een groot verschil tussen derde klas en eerste klas bestond, werden alle klassen boven hun standing bediend. Zo kregen passagiers uit derde klasse – die voorheen werden verondersteld hun eigen eten mee te brengen – soep, vers brood, roast beef etc.
Wie was de rijkste man aan boord?
John Jacob Astor IV was de rijkste man aan boord van de RMS Titanic. Als Amerikaans zakenman had hij een vermogen van 85 miljoen dollar, wat tegenwoordig met de inflatie bijgerekend, met 2 miljard dollar zou overeenkomen. Na een scheiding met zijn eerste vrouw hertrouwde hij op 47 jarige leeftijd met de 18-jarige Madeleine Talmadge Force. Zijn tweede vrouw, die aan boord van de Titanic zwanger was werd in reddingssloep 4 te water gelaten. Omdat Astor de ramp niet overleefde, werden de twee nooit herenigd.
Grootheidswaanzin of baanbrekend?
Kunnen we de bouw van de Titanic als grootheidswaanzin afschilderen of waren de stakeholders ver vooruit op hun tijd? Zoals we gezien hebben zijn er tijdens de bouw, de tewaterlating, als de eerste reis heel wat fouten gebeurd. Toch mogen we niet vergeten dat deze fouten de mensheid veel hebben bijgebracht. Zo ging men later met meer respect voor de bouw van een schip te werk en werden veiligheidsvoorschriften aangescherpt.
Toch is het maken van een schip slechts één schakel in haar al dan niet succesvolle toekomst. De menselijke component mag men niet onderschatten. Zo hadden de oorspronkelijke investeerders, de kapitein, zijn bemanningsleden en de overige passagiers waarschijnlijk andere keuzes kunnen maken. Hierover oordelen lijkt mij niet correct. Niet alleen hadden we misschien zelf dezelfde keuzes gemaakt, maar moeten we het naslagwerk van achteraf ook met een korrel zout nemen. Het zijn vooral assumpties die vaak tot weinig leiden.
Laten we vooral nooit de ramp met de RMS Titanic, noch de slachtoffers die hierdoor hun leven lieten, vergeten. Bovenal wouden de meesten van hen een beter leven in de Verenigde Staten vinden, wat we alleen maar kunnen bewonderen. De erfenis die ze achterlieten zal nog jaren voor de nodige beroering zorgen.
Een reactie achterlaten