De duivel is een schrikbarend wezen dat ons sinds duizenden jaren in de ban houdt. Een door God geschapen schepsel dat het verkeerde pad koos en op wraak zint, door de mensheid het leven zuur te maken. Kerken over de hele wereld prediken het bestaan van de duivel, zonder dat daar enige bewijsvoering tegenover staat. Wie is de duivel en waarom blijven we zijn non-existentie tot leven roepen?
Waar komt de duivel vandaan?
De mens loopt al duizenden jaren op deze aarde en even lang heeft hij zich met God en de duivel beziggehouden. Hij zocht naar een verklaring waarom er naast het goede ook zoveel fout lijkt te gaan. In een vorig blog omschreef ik waarom goed en fout in de ogen van God niet bestaan, maar daar was de mens niet bijgerekend.
In de Bijbel komt de duivel 18 keer in het Oude Testament en 35 keer in het Nieuwe Testament voor. Hij is degene die ooit bij God hoog aangeschreven stond, maar als zwarte engel naar de diepten van de hel werd verbannen. In de Hebreeuwse Bijbel komt de duivel zelfs niet voor. in Jesaja 45, 6-7 lezen we:
k ben de HEER, er is geen ander die het licht vormt en het donker schept, die vrede maakt en onheil schept. Ik ben het, de Heer, die al deze dingen doet (Jes. 45, 6-7)
Een personificatie van het kwaad vinden we hier niet terug. In het Christendom vormt de duivel de belichaming van het kwaad, de gevallen engel die tegen God rebelleerde. In het Nieuwe Testament wordt hij zelfs de heer van het rijk van de duisternis genoemd.
want onze strijd is niet
(NB Ef. 6, 12)
tegen vlees en bloed,
maar tegen de overheden,
tegen de gezagsdragers,
tegen de wereldbeheersers
van deze duisternis,
en tegen de boze geesten
in de hemelse gewesten.
Het kwaad komt ook in andere religies voor. Veelal wordt de duivel, die onder vele namen gebukt gaat, als de verpersoonlijking van dit kwaad aanzien.
Hoe heet de duivel in de Bijbel?
De duivel krijgt veel verschillende namen. In de Bijbel komt hij onder volgende benamingen voor: Satan, de slang, Azazel, de aanvoerder van de demonen, Gods tegenstander, vader van leugens, de verzoeker, de god van deze wereld, een brullende leeuw, de grote draak, Beëlzebub, Belial en Lucifer.
Hoe wordt de duivel afgebeeld?
De duivel wordt meestal als één of ander monster afgebeeld. Hoorns, een rode huiskleur, een drietand in de hand en als beest met verschillende koppen zijn veel voorkomende waarnemingen in de kunst. Aangezien de duivel zich met beestachtige praktijken bezighoudt, worden er dierlijke eigenschappen aan hem toegeschreven. Klauwen, vleugels en een staart zijn terugkerende kenmerken.1
Waar woont de duivel?
Volgens christenen woont de duivel in de hel, een plaats die door vuur en as wordt verteerd. Het is de plaats waar ongehoorzamen – die de leer van Christus niet willen volgen – heengaan. Sommigen beweren dat er momenteel nog geen enkele ziel in de hel leeft, omdat Christus ze pas bij de voltooiing van de wereld, al dan niet in het hellevuur zal gooien.
zoals dan het ratelgras
(NB Mat. 13, 40-42)
bijeengelezen en in vuur verbrand wordt,
zó zal het zijn
in de voleinding van deze wereldtijd:
de mensenzoon
zal zijn engelen uitzenden
en uit zijn koninkrijk zullen zij
bijeenlezen alle struikelblokken
en wie wetteloosheid doen (Sef. 1,3),
en zij zullen hen
in de vuuroven werpen;
daar zal het geween zijn
en het knarsen van de tanden;
Wat is het symbool van de duivel?
Er zijn verschillende symbolen en nummerreeksen die aan de duivel worden toegeschreven. De bokkenpoot, de nummers 666, hoorns, een puntige staart en de drietand zijn de meest terugkerende symbolen.
Wat is de taak van de duivel?
De taak van de duivel bestaat eruit angst te verspreiden. Tevens zou hij zijn dagen met de versplintering van dromen vullen. Hij is de aanvoerder van een leger demonen en wil zoveel mogelijk zielen naar zijn kant winnen. Hij wordt voorgesteld als een doorn in Gods oog.
Bestaat het primaire kwaad?
De theorie over het kwaad gaat al eeuwenlang mee. Je vindt bijna geen enkele cultuur of beschaving waar het “primaire kwaad” geen plaats heeft gekregen. Toch zijn er in het verleden heel wat misvattingen geweest, over wat we nu wel en niet aan het “primaire kwaad” kunnen toeschrijven. Zo heeft de medische wetenschap met vooral de psychiatrie baanbrekend werk verricht.
Er waren tijden waar men elk niet gekend medisch probleem aan één of ander kwaad ging koppelen. Gelukkig zijn we daarin opmerkelijk geëvolueerd, maar die evolutie zou geen vrijgeleide mogen zijn, om het onderwerp volledig van de kaart te vegen. Er is namelijk een reden waarom we als mens het kwaad of de duivel in het leven hebben geroepen.
Hoe denkt de kerk over de duivel?
Paus Franciscus zei het treffend:
De duivel is aanwezig op de eerste pagina van de Bijbel, en de Bijbel eindigt met de aanwezigheid van de duivel, met Gods overwinning over de duivel
De stelling van de paus wordt door heel wat clerici tegengesproken, hoewel veel geestelijken deze theorie degelijk geloven. Men heeft door de jaren heen echter een angst ontwikkeld over wat de publieke opinie ervan zal vinden. De weinige kerkgangers die de parochies bevolken wil men niet kwijtspelen en het is nu eenmaal niet meer modern om over een bovennatuurlijk wezen zoals de duivel te spreken.
Priesters van tegenwoordig hebben weinig kaas over dit onderwerp gegeten. Toch tracht de kerk sinds kort ieder bisdom van een exorcist te voorzien. Deze duivelbezweerders zijn in demonologie gespecialiseerd. Niet omdat de bisdommen dit willen of nodig achtten, maar omdat dit door Rome werd opgelegd. De gegevens en ervaring die hieruit voortvloeien worden met de meeste zorg geheim gehouden.
Gevallen van satanische activiteit binnen de kerk
Al eeuwen wordt de kerk met gevallen van satanische activiteit gebombardeerd. Anneliese Michel, Roland Doe, de familie Perron, Anna Ecklund en Clara Germana Cele zijn maar enkele van de talloze dossiers, waar de kerk uitvoerig hulp heeft geboden. Ieder jaar organiseert het Vaticaan een opleiding voor exorcisten, omdat volgens eigen zeggen, het aantal aanvragen exponentieel groeit. Toch blijft de kerk karig met het verspreiden van informatie over deze casussen.
Waarom de kerk van Satan geen afstand kan doen
Het mysterie van de duivel blijft een fenomeen dat mensen naar de kerk leidt. Er zijn twee mogelijkheden om mensen iets op te leggen. Ofwel vormt men de creatie van een duivel die angst inboezemt, ofwel legt de overheid wetten op die men moet naleven. Aangezien de kerk zich niet meer in de positie bevindt dat ze wetten kan opleggen, blijft Satan de grootste aantrekker van gelovigen.
Vooral op latere leeftijd – wanneer het levenseinde in zicht komt -zie je meer mensen terug naar de kerk gaan. De kerk heeft een ideale oplossing voor mensen die jarenlang hebben “gezondigd”. Het maakt namelijk niet uit wat je hebt uitgespookt. Je hoeft maar eenmaal naar absolutie te vragen en alles is weer in orde. Vanaf dan dien je wel terug naar de kerk te gaan!
Ik zie daarin weinig van Gods liefde, die allesomvattend is. We kunnen ons namelijk de vraag stellen waarom Satan nodig is, indien we mensen op het juiste pad willen brengen. In een wereld waar God zijn mensenkinderen de volledige vrijheid geeft, lijkt het nogal contradictorisch dat een duivel hen met angst moet achternazitten, in de hoop dat Gods wil wordt nageleefd.
Maar als er geen duivel is… waarom is er dan zoveel kwaad in de wereld?
Als God zo perfect is en indien zijn liefde zo volmaakt is… waarom vernietigt hij dan niet alles wat met het kwade te maken heeft? Een logische vraag waar veel mensen mee worstelen. Ik doe alles goed, probeer een keurig leven te leiden, ga zelfs naar de kerk en toch ondervind ik slechte dingen in mijn leven. Waarom blijft God kwade dingen accepteren?
De liefde van God is niet vergelijkbaar met de liefde van de mens. Als God van zijn creatie houdt, is het ook noodzakelijk dat hun vrije wil in stand wordt gehouden. Een wereld waarin slechte en in ons opzicht onlogische dingen kunnen gebeuren, kan toch niet van God komen. God bekijkt de wereld niet in termen van goed en fout, noch zal hij zijn wil aan ons opdringen.
De perfecte en radicale liefde van God creëert zowel het goede als het kwade. Het één kan nooit zonder het ander in een relatieve wereld bestaan. We zouden niet over iets goed kunnen spreken, zonder dat we zijn tegenpool mogen kennen. Het leven dat we geschonken kregen, is een ervaring en hoe zouden we iets kunnen ervaren, mochten we geen tegenpolen kennen? Hoe zouden we licht herkennen als we nooit de nacht hebben gezien? Hoe zouden we een goede van een kwade handeling kunnen onderscheiden als ze niet zouden bestaan? Hoe zouden we in hemelsnaam kunnen groeien als er geen tegenslag zou bestaan?
Geen oordeel over mensen die wel in Satan geloven
De kerk en andere groeperingen hebben jarenlang de creatie van een duivel blijven verdedigen. Zij baseren zich op de Bijbel, die hoewel door Gods geest geïnspireerd, door mensenhanden werd geschreven. De auteurs van het Nieuwe Testament hebben Jezus nooit in het echt ervaren, maar zijn voortbrengers van de mondelinge overlevering. Als we daarbij de talloze vertalingen in het achterhoofd houden is het niet ondenkbaar dat bepaalde zaken, al dan niet bewust werden misvormd.
De gewone man in de straat heeft sinds zijn kindertijd over het bestaan van de duivel geleerd. Het zit als het ware in zijn genen ingebakken en dat krijg je er niet zomaar uit. Alleen een eigen ervaring kan hier verandering in brengen.
Ik wil absoluut geen oordeel vellen over mensen die nog steeds in de duivel geloven, al hoop ik, dat ook zij op een dag de waarheid onder ogen durven zien. Net als zij heb ik jaren in het bestaan van dit mysterieus kwaadaardig wezen geloofd. Dat geloof heeft mij enkel angst en schuld toegeëigend.
De mens is zijn eigen creator en dat kan hem als kind van God laten groeien of in staat stellen zijn eigen vernietiging in de hand te werken. Het is natuurlijk veel makkelijker om in een duivel te geloven. Zodoende hoeft men zichzelf voor het kwade in de wereld niet te verantwoorden, ondanks we daar samen allemaal verantwoordelijk voor zijn. De duisternis decimeren zal echter nooit slagen, want we hebben die duisternis nodig om het licht te kunnen ervaren.
Bewerk eenheid en geen verdeeldheid
Van nature uit zijn alle mensen één en is onze individualiteit slechts een onderdeel van het grotere geheel. De wereld kent zoveel problemen, omdat we die problemen zelf creëren. We kunnen morgen oorlog, hongersnood en onnodige overlijdens stoppen als we dat willen. Alleen moeten we daarvoor verantwoordelijkheid durven nemen.
Het geloof in een duivel ontneemt die verantwoordelijkheid en geeft legimitatie om deze beperkte manier van leven te blijven verderzetten. Als mijn probleem, jouw probleem is en als het jouwe het mijne vormt, zullen we noodgedwongen een gezamenlijke oplossing moeten bedenken. Het is absurd te denken dat een duivel voor al het kwaad in de wereld aansprakelijk kan worden gesteld.
Het fenomeen dat de duivel moet voorstellen bekrachtigt verdeeldheid en zal onderlinge relaties verstoren. Het is een utopische gedachte die men blijft voeden en waardoor we elke zin voor verantwoordelijkheid ontlopen. Door te erkennen dat we zelf voor onze daden responsabel worden gesteld, kan pas een eerste stap tot verandering worden waargemaakt.
Bestaat de hel?
Geloven in een duivel is één ding, het bestaan van een fysieke plaats die men hel noemt iets compleet anders. Paus Johannes Paulus II had het volgende over de hel te zeggen.
God is de oneindig goede en barmhartige Vader. Maar de mens, geroepen om vrijelijk op hem te reageren, kan er helaas voor kiezen om zijn liefde en vergeving eens en voor altijd af te wijzen, waardoor hij zichzelf voor altijd scheidt van de vreugdevolle gemeenschap met hem. Het is precies deze tragische situatie die de christelijke leer uitlegt als ze spreekt over eeuwige verdoemenis of hel. Het is geen straf die van buitenaf door God wordt opgelegd, maar een ontwikkeling van uitgangspunten die mensen in dit leven al hebben gesteld. De dimensie van ongeluk die deze obscure toestand met zich meebrengt, kan op een bepaalde manier worden gevoeld in het licht van enkele van de verschrikkelijke ervaringen die we hebben doorgemaakt die, zoals vaak wordt gezegd, het leven tot een hel maken.2
Als het destijds hoogste ambt van de katholieke kerk niet in een fysieke plaats als de hel gelooft, mogen we daaruit afleiden, dat de hel slechts een gescheiden gevoel van God weerspiegelt. Het is dus geen plaats waar de ongehoorzamen naartoe worden gestuurd, noch zal enig mens voor zijn daden – hoe gruwelijk ook – tot de eeuwige verdoemenis worden veroordeeld. De paus wist natuurlijk dat een onvoorwaardelijke liefde van God hiermee niet te verzoenen viel.
Toch mogen we het gevoel dat de hel bij ons oproept niet misverstaan. Wanneer we als mens bewust kiezen om afstand van God te nemen, zullen we nooit zijn volledige liefde kunnen ervaren. Hoewel onze vrijheid die mogelijkheid geeft, zullen we vroeg of laat naar God terugkeren. We zijn namelijk één met Hem en hij is één met ons
Wat met de zonde?
De zonden van een mens zijn slechts illusies die de creatuur van een duivels wezen voeden. In deze utopische wereld, waar nog zoveel mensen in vertoeven, stelt de kerkelijke leer dat een zondig mens zich van God verwijderd. Als we de lijst met zonden overlopen, zien we gauw dat ieder mens ter wereld een zondige natuur heeft.
Nu wil een vrije keuze niet zeggen dat we niet kunnen zondigen, al betekent het begrip zonde voor de één weer wat anders dan voor de andere. Volgens de universele catechismus van de katholieke kerk (2008) wordt onder artikel 1849 de zonde als volgt beschreven:
De zonde is een vergrijp tegen de rede, de waarheid en het juiste geweten
Artikel 1850 stipuleert:
Ze kwetst de natuur van de mens en tast de menselijke solidariteit aan. Bovendien is zij “een belediging jegens God.
Als we hierover reflecteren kunnen we ons de vraag stellen wat de waarheid is, wat we als een kwetsing van de natuur kunnen aanzien en in hoeverre God beledigd wordt. Het is nogal onduidelijk en daarmee dat veel christenen het bos door de bomen niet meer zien.
Laten we de kerkelijke leer niet volledig onder tafel vegen. Uiteindelijk beoogt zij een maatschappij van mensen die God willen volgen. De wil van God is dat de mens zelf inzicht verkrijgt en we dienen geen God die constant met de vinger boven ons hoofd hangt.
We zijn hier om onszelf en de wereld te ervaren, maar zijn reeds compleet. Zonder relatie of kerk zijn we nog steeds compleet, omdat we door Gods vingers zijn geboetseerd. Het blijft wel onze keuze hoe we in relatie tot God willen staan. Als we onze naasten en de natuur liefdevol omarmen, zal de “zogezegde zonde” vanzelf verdwijnen. Wees echter niet alleen lief tegen mensen die van je houden, maar vooral tegen al degenen die opteren dat niet te doen. Dit is echter geen gebod, maar een keuze.
De enige en altijddurende wet van God
De enige wet binnen het universum van God is de liefde. Als we dichter bij God willen staan, hoeven we enkel de liefde te verspreiden. Liefde voor het zelf, voor de ander en voor alles en iedereen binnen de ervaring van ons individueel leven.
God heeft nooit een engel gemaakt die in de duivel is getransformeerd, want zulke opvatting brengt God niet alleen in een staat van onwetendheid, maar strookt geenszins met de universele wet van de liefde. God zit niet in strijd met de duivel, noch met een legioen demonen. Mocht dat het geval zijn, zou hij hen met een vingerknip laten verdwijnen.
God is zo liefdevol dat hij zijn creatieve vaardigheid aan de mens heeft geschonken. Wij zijn in staat om al onze problemen zelf op te lossen. Alleen moeten we voor het maatschappelijk welzijn durven kiezen.
Wie zich door de liefde laat voeren, kan de hoogste ervaring van zijn leven bereiken. Wij hebben geen duivel, wetten of terechtwijzingen nodig indien we de liefde cultiveren.
Bronnen:
- JEROEN DE BAAIJ, (2019, 9 mei) Hoe ziet de duivel er uit? geraadpleegd op 06/02/2023
- Paus Johannes Paulus II (1999, 28 juli) General UDIENZA GENERALE, geraadpleegd op 11/02/2023
Foto: Stefan Keller via Pixabay
Doneren is geven en doet zoveel meer dan je denkt. Elke euro heeft de kracht om het leven van jou en zoveel anderen te helpen.
Een reactie achterlaten