Transparantiebeleid: Dit artikel kan affiliate links bevatten. Als u op één van deze links klikt kan robbydeletter.com een commissie krijgen, zonder dat het u iets meer kost. Op deze manier kan u mij steunen, zodat ik gratis advies kan blijven geven.
Eenzaamheid is een verschrikkelijk gevoel van alleen zijn. Het is een zeurende pijn, die elke dag een beetje meer aan je hart vreet. In een moderne sociale maatschappij zou eenzaamheid geen plaats mogen kennen en toch zijn er miljoenen mensen eenzaam. Mensen praten niet graag over de stilte en verlatenheid waarin ze zich bevinden. Het is makkelijker om te zeggen dat alles ok is, ook al is dat helemaal niet zo. Eenzaamheid verhelpen doe je in de eerste plaats door het probleem te erkennen. Toch is er hoop. Zelfs na de meest onaangename gebeurtenissen is het nog steeds mogelijk om opnieuw gelukkig te worden.
Bewustwording van het probleem
Geen mens zou zich moeten schamen omdat er gevoelens van eenzaamheid de kop opsteken. Iedereen voelt zich op een bepaald moment weleens eenzaam. Een relatie wordt beëindigd, een familielid gaat een onverwachtse dood tegemoet of vriendschappen worden verbroken. Soms kan de duur van teruggetrokkenheid of een solitair bestaan deze gevoelens versterken.
Om te begrijpen wat eenzaamheid nu precies is, zal ik de verschillende soorten bespreken.
Sociale eenzaamheid
We spreken over sociale eenzaamheid wanneer mensen een tekort aan kwalitatieve sociale relaties ondervinden. Ze missen betekenisvolle interacties, gevoel van verbondenheid, vriendschappen en zijn geen onderdeel van een relatie. Zelfs op de werkvloer kan een gevoel van sociale eenzaamheid voorkomen, wanneer een bepaald individu binnen de groep niet wordt aanvaard of wanneer de persoon in kwestie onvoldoende sociale vaardigheden bezit, om collegiale relaties aan te knopen.
Emotionele eenzaamheid
Emotionele eenzaamheid verschijnt wanneer men verbondenheid met een persoon mist. In de meeste gevallen gaat het om de levenspartner. Een huwelijk loopt op de klippen, een relatie wordt abrupt verbroken of een betekenisvolle vriendschap wordt stopgezet. De veranderlijke omstandigheden die hiermee gepaard gaan zorgen voor een gewaarwording van emotionele eenzaamheid. Er is een algemeen gevoel van onbegrip. Emotionele eenzaamheid kan ook in een relatie optreden, wanneer men steun en verbondenheid mist, waarop men had gehoopt. Men kan zijn verhaal niet kwijt, waardoor men in een gemoedstoestand van eenzaamheid vertoeft.
Existentiële eenzaamheid
Wanneer iemand de zin van zijn bestaan in twijfel trekt of niet langer betekenis aan zijn leven kan geven, spreekt men over existentiële eenzaamheid. Volgens de visie van Jean-Paul Sartre worden we als mens alleen geboren en zijn we gedoemd om alleen te sterven. Volgens Sartre moeten zelf zin aan ons leven geven, zonder dat we op een hoger wezen zoals God moeten vertrouwen. Hoewel deze humanistische visie meermaals werd weerlegd, zal de mens de zin van zijn bestaan, al dan niet met de hulp van een hoger wezen moeten zien te vinden, wil hij zich niet existentieel eenzaam voelen.
Situationele eenzaamheid
Als door een bepaalde situatie of specifieke omstandigheid iets in het leven van een mens veranderd, kan situationele eenzaamheid optreden. Men verhuist naar een nieuwe stad, een dierbare overlijdt, een plotse scheiding, langdurige ziekte of pensionering kunnen allemaal situationele eenzaamheid uitlokken. Deze vorm van eenzaamheid wordt door situaties getriggerd en is meestal tijdelijk van aard. Toch mogen we de impact van situationele eenzaamheid niet onderschatten voor het welzijn van een persoon.
Digitale eenzaamheid
Zelfs met de opkomst van het digitale tijdperk, waarbij ieder mens langs sociale media zich met andere mensen kan verbinden, blijkt dat een zeker gevoel van eenzaamheid op te wekken. Digitale relaties worden over het algemeen oppervlakkig beschouwd en zijn niet hetzelfde als diepgaande interacties. De afstand tussen personen zorgt ervoor dat weinig betekenisvolle vriendschappen worden gecreëerd, waarbij degene aan de overkant het altijd beter lijkt te doen. Het posten van onrealistische foto’s en video’s komt bij de ontvanger van het medium verkeerd over. Hierdoor kan de persoon zich minderwaardig, onzeker en zelfs eenzaam gaan voelen.
Wat zijn de gevolgen van eenzaamheid?
Eenzaamheid heeft een negatieve invloed op ons welzijn. In België heeft professor Lieven Annemans een geluksonderzoek1 uitgevoerd. De resultaten daarvan waren op zijn minst gezegd confronterend. Bijna de helft van de Belgen (46%) zou zich eenzaam voelen. De groep tussen 35 en 50 jaar lijkt het meest vertegenwoordigd. Een laag inkomen en een slechte fysieke gezondheid zouden een niet te onderschatten rol spelen.
Als meer dan de helft van de Belgen zich eenzaam voelt, moeten we manieren vinden om die eenzaamheid aan te pakken. Het kan niet zijn dat we zulke cijfers naast ons neerleggen, want dat is een samenleving waar het welzijn van personen wordt geambieerd onwaardig.
Eenzaamheid leidt tot depressie
Eenzaamheid geeft niet alleen een naar gevoel, maar als het lang genoeg duurt, kan zich een depressie ontwikkelen. Het wordt dan een acute vorm van één of ander gemis, dat zelfs tot gezondheidsproblemen kan leiden. Of je depressie werkelijk kunt voorkomen blijft een groot vraagteken. Wel is het belangrijk om bij gevoelens van eenzaamheid op tijd aan de alarmbel te trekken. Het gaat niet zomaar over, als het onderliggend probleem niet wordt aangepakt. Zelfs vooraleer het een groot probleem vormt, kan therapie uitkomst bieden.
Verhoogde kans op gezondheidsrisico’s
Niet alleen op mentaal vlak zorgt eenzaamheid voor de nodige zorgen. Een langdurig solitarisme kan lichamelijke klachten in de hand werken. De kracht van ons immuunsysteem vermindert en er is zelfs een hoger risico op Alzheimer. Er zijn zelfs onderzoekers die beweren dat eenzaamheid vroegtijdig overlijden en zelfs gedachten tot zelfmoord kunnen opwekken.
Algemeen gevoel van ongelukkig zijn
Als we iets missen kunnen we niet volkomen gelukkig zijn. Mensen die eenzaamheid ondervinden voelen zich dus niet in een opperste staat van geluk. Natuurlijk hoeven we ons niet altijd perfect gelukkig te voelen, want dat is onhaalbaar. Toch kan een langdurig ongelukkig gevoel voor een verslechterde levenskwaliteit zorgen. Men voelt zich losgekoppeld van anderen en/of de buitenwereld, waardoor prestaties op het werk, motivatie en persoonlijke groei worden afgeremd.
Verhoogde kans op verslavingen
Omdat eenzaamheid de emotionele toestand van een individu aantast, zullen mensen manieren zoeken om de pijn te verzachten. Alcohol, drugs, gokken, game -en telefoonverslaving zijn maar enkele voorbeelden die hieruit kunnen voortvloeien. Verslavingen kunnen het eenzaamheidsgevoel hoogstens verdoven, maar zullen nooit het onderliggende probleem aanpakken. Deze tijdelijke middelen geven een vals gevoel van comfort en afleiding waardoor de mens zijn negatieve spiraal verderzet.
Eenzaamheid aanpakken
Nu we de negatieve gevolgen van eenzaamheid hebben besproken, stellen we vast dat we oplossingen moeten bedenken om het probleem aan te pakken. Zie het als een persoonlijke reis tot een beter welzijn van lichaam en geest. Niemand hoeft zich blijvend eenzaam te voelen en er zijn heel wat dingen die je kan doen om eenzaamheid effectief aan te pakken.
Luister naar je gevoelens
Niemand is graag voortdurend alleen, maar toch lijkt er een soort stigma te bestaan als het over eenzaamheid gaat. Mensen durven niet aangeven wanneer ze eenzaam zijn, laat staan dat ze gewillig om hulp komen vragen. Het bedrieglijk beeld van compleet gelukkig te zijn, dat we op sociale media tegenkomen, zorgt voor angst om het tegenovergestelde uit te spreken.
Probeer vooral – hoe moeilijk het ook klinkt – gesprekken met anderen aan te gaan. Als je echt niemand om je heen hebt, kan je professionele hulp inschakelen. Je situatie met iemand anders delen zorgt niet alleen voor opluchting. Nieuwe inzichten worden duidelijk, waardoor eenzaamheid kan worden doorbroken. Er zijn verschillende instanties waaronder het CAW, Tele-onthaal, psychologen of zoek een zelfhulpgroep waar je terecht kunt. Niets doen is geen oplossing en zal het probleem alleen maar verergeren.
Zoek afleiding
Mensen die lezen voelen zich over het algemeen minder eenzaam. Daar is een goede reden voor. Wie zich onderdompelt in een verhaal voelt zich betrokken met de personages en wat er zich in het boek afspeelt. Ook luisteren naar muziek, creatief bezig zijn of een nieuwe hobby proberen zijn allemaal uitstekende voorbeelden om eenzaamheid tegen te gaan.
Televisie of radio aanzetten geeft een gevoel van samenzijn. De stille momenten doorbreken is een eerste stap in het doorbreken van eenzaamheid. Jezelf bezighouden, zodat dode momenten geen vat op je kunnen krijgen is belangrijk.
Begin een dagboek
Ik schrijf al jaren in mijn dagboek en dat heeft mij op allerlei vlakken enorm geholpen. Een dagboek is een persoonlijke vriend, waar je alles in kwijt kan. Je diepste geheimen kunnen in een dagboek worden opgetekend. Een dagboek dient niet alleen voor de goede momenten in het leven, maar ook voor wanneer het minder gaat.
Als je na enkele maanden of jaren je dagboek naleest, zal je merken hoeveel je als persoon bent geëvolueerd. Dat gevoel kan een enorme boost aan je zelfvertrouwen geven. Durf vooral eerlijk in een dagboek te zijn, want je hoeft niemand te imponeren.
Hier zijn enkele voorbeelden waarmee je kan starten:
- Ik voel me niet goed omdat…
- Ik voel me eenzaam want…
- Ik mis vooral…
Bewegen doet leven
Het is niet evident om in een drukke tijd als deze voldoende in beweging te blijven. Toch heeft bewegen enorm veel voordelen. Het bevordert de spijsvertering, bloedsomloop, ontwikkeling van de hersenen en versterkt het mentaal welbevinden. Wandelen, joggen, lopen, balsporten, fietsen etc. kunnen troebel denken gaandeweg laten verdwijnen. Bewegen brengt je in een positieve stemming en opent mogelijkheden tot verbinding. Er zijn heel wat sportclubs die een lid als jij met graagte verwelkomen.
Zelfs wanneer je liever niet bij een vereniging aansluit, zal beweging veel positieve effecten teweegbrengen. De productie van endorfines en andere neurotransmitters worden gestimuleerd, waardoor angstige en/of depressieve gevoelens worden weggewerkt. Ga buiten je werk en andere verplichtingen enkele keren per week naar buiten voor beweging. Zelfs een simpele wandeling in de natuur kan wonderen doen.
Werk aan je sociale vaardigheden
Mensen met goede sociale vaardigheden voelen zich niet gauw eenzaam, omdat ze overal en met iedereen een babbeltje kunnen slaan. Hou deze mensen in de gaten. Zie hoe ze met andere communiceren en probeer het zelf. Lees het boek Hoe je vrienden maakt en mensen beinvloedt van Dale Carnegie en weet dat het niet altijd van dag één zal lukken. Goede sociale vaardigheden verkrijg je niet zomaar. Oefen iedere dag en probeer ook met vreemden een babbeltje te slaan. Wat is het ergste dat je kan overkomen? Afwijzing? So what, op naar de volgende die wel met je wil praten.
Meditatie en gebed
Als er iets is waar ik rustig van word is het wel mediteren of met God praten. Als alleenstaande papa heb ik ook weleens last van eenzaamheid, maar God is er altijd en luistert naar alles wat ik zeg. Als je niks te vertellen hebt is mediteren een goed alternatief. Laat de stress van je lichaam glijden, adem diep in en uit en probeer aan zo weinig mogelijk te denken. Je zal een gevoel van rust ervaren zoals je dat nog nooit hebt gevoeld.
Wees een bron van liefde voor anderen
Als je liefde voor de ander betuigt krijg je op één of andere manier die liefde in je leven terug. Wees een bron van liefde en goedheid voor iedereen om je heen, zelfs wanneer je depressieve gevoelens koestert. Beschouw ieder mens als je broeder en zuster en help waar nodig. Als jij slechte gevoelens hebt, probeer dan een ander met slechte gevoelens te helpen.
Sluit je aan bij een kerk, goed doel of vereniging die anderen helpt. Wat kunnen we van het leven verwachten als we zelf niets geven? Anderen dienen is voor jezelf zorgen. Het is de beste manier om nieuwe mensen te leren kennen, waardoor je vanzelf uit de eenzaamheid geraakt.
Zorg goed voor jezelf
Jij bent een speciaal en uniek wezen dat de hoogste zorg verdient. Zelfs met niemand om je heen mag je nooit vergeten voor jezelf te zorgen. Doe dingen die je graag doet, waar jij gelukkig van wordt. Kook niet enkel wanneer er volk komt, maar ook alleen voor jou. Durf wat meer naar de kapper te gaan of toch dat nieuw kleedje aan te schaffen. Geef jezelf kleine geschenkjes en vergeet nooit dat je eigen geluk het meest belangrijk is. Als jij niet gelukkig bent, kan je dat niet voor een ander zijn.
Conclusie:
Alleen zijn is niet leuk en dat is zacht uitgedrukt. Eenzaamheid kent een grote opmars en daar kunnen we allemaal iets aan doen. Er zijn verschillende redenen waarom iemand zich eenzaam voelt, maar het is aan ons, om elke vorm van eenzaamheid niet zomaar te accepteren.
Als we genoeg verbinding met de buitenwereld hebben, lijkt eenzaamheid niet iets waarmee we ons kunnen vereenzelvigen. Daarom is het goed om zich als individu voor de maatschappij in te zetten, zij het als goede vriend of vrijwilliger voor mensen die met eenzame gevoelens door het leven gaan.
Als mens hebben zelfs de grootste eenlingen één of andere vorm van verbinding nodig. We spreken over introverten en extraverten, maar niemand lijkt zich voor de introverten te willen inzetten. Zij doen geen moeite, zeggen ze dan, maar misschien doen ze wel al de moeite van de wereld.
Eenzaamheid oplossen doe je in de eerste plaats zelf, maar daarvoor heb je soms hulp nodig. Het sociaal beeld over de perfecte mens dat wordt uitgehangen is onwaar en volkomen onrealistisch. Durf praten over eenzame gevoelens, schrijf ze neer of ga er creatief mee aan de slag. Vervoeg een vereniging, word vrijwilliger, ga een nieuwe uitdaging aan.
Mediteer en geloof dat het beter zal gaan. Soms zitten we in een donkere periode, maar de storm gaat altijd liggen. Zorg goed voor jezelf en weet dat er veel mensen zijn die van je houden. Je bent nooit alleen, want jij bent mijn broeder of mijn zuster.
Als je met depressieve gevoelens kampt, zou ik het leuk vinden als je onderaan een reactie nalaat.
Bronnen:
- Annemans L. en T’Jaeckx Jellen (2018, 05 juli), Nationaal Geluksonderzoek 2018, UGent, geraadpleegd op 24/06/2023
Hoofdfoto door: Alex Ivashenko
Een reactie achterlaten